Thiết kế CSDL chỉ dành cho nhà khoa học ?

[lychailon]

Thu thập, tập hợp từ nhiều nguồn

Types of Databases

CSDL là gì ? Là một tập hợp dữ liệu có tổ chức, được thu thập và sắp xếp theo một kiểu nào đó hay quy trình nào đó. Bạn có thể thu thập và lưu trữ dữ liệu bằng giấy thông thường hay bằng phần mềm máy. Khi bạn thực hiện sắp xếp dữ liệu được thu thập theo một kiểu nào đó dùng cho một mục đích đặc biệt nào nó, khi đó bạn có một CSDL. Ở đây, chúng ta chỉ nói đến việc thu thập và quản lý dữ liệu bằng chương trình phần mềm máy tính.
Việc quản lý CSDL chia ra làm 2 loại : operational databases (CSDL Hoạt động) )và analytical databases. (CSDL phân tích).

CSDL hoạt động thường được dùng trong các công ty , tổ chức,… . Loại CSDL này được dùng chủ yếu trong các hoạt động giao dịch ,on-line transaction processing (OLTP) ,các giao dịch này cần thu thập, thay đổi, và quản lý dữ liệu hàng ngày. Dữ liệu lưu trữ trong CSDL loại này này là động, nghĩa là nó hay thay đổi và đôi khi được cập nhật từng phút một. Các tổ chức như là các cửa hàng bán lẻ, xưởng sx, bệnh viện… sử dụng loại csdl này bởi dữ liệu của họ thay đổi nhanh chóng.

Ngược lại, CSDL phân tích là loại dùng trong các hoạt động dạng phân tích, on-line analytical processing. Các dữ liệu được lưu trữ và theo dõi quá trình diễn biến của đối tượng nào đó theo thời gian. CSDL loại này thường dùng để vẽ biểu đồ, dữ liệu ít khi thay đổi hoặc không bao giờ thay đổi.


CSDL phân tích hay dùng tài nguyên từ CSDL hoạt động, nên chúng có chút đỉnh liên quan nhau. Nhưng dù sao hoạt động và phân tích là 2 hành động khác nhau, đối tương dữ liệu của chúng cũng khác nhau do đó phương pháp thiết kế ra cấu trúc cho từng loại cũng rất khác nhau. Chúng ta sẽ chỉ nói về CSDL hoạt động do tính phổ biến của nó hiện nay.

Early Database Models (Các kiểu CSDL xa xưa)

Trước khi có CSDL quan hệ, có 2 loại được dùng thường là CSDL hình cây (hierarchical database) và CSDL hình mạng (network database).

Việc dùng các kiểu CSDL này rất oải, nhưng nói chút về lịch sử để hiểu tại sao có cái hiện tại.

Tôi sẽ chỉ cho bạn chút ít về cấu trúc và truy cập 2 kiểu csdl cổ này, cũng như quan hệ giữa 2 bảng dữ liệu và một vài điều lợi hoặc hại của từng kiểu một.

The Hierarchical Database Model (Kiểu dữ liệu hình cây )

CSDL hình cây, giống y như cây phả hệ của gia đình, đầu tiên là ông cố sơ sờ sở, kế đến là con của ông đó, rồi cháu ông đó…. >.< . Mỗi nốt trong cây là một bảng dữ liệu và mối qua hệ giữa 2 bảng dữ liệu là mối quan hệ cha/con . Một cha có nhiều con, nhưng con thì chỉ có 1 cha mà thôi. Người dùng muốn truy cập dữ liệu thì phải truy cập từ gốc (ông cố sơ sờ sở) tới chỗ cần tới. Phương pháp truy cập này đòi hỏi người dùng phải hiểu rõ về cấu trúc csdl.

Kiểu CSDL này được cái lợi là truy cập rất nhanh nhờ vào mối quan hệ rất rõ ràng. Nhưng có hại cái là các bảng ghi sau đó muốn đưa vào csdl phải là con của một bảng ghi nào đó, mà nếu lỡ bảng ghi cha bị xóa đi thì các thằng con cũng đi lun. Mà còn chưa kể đến mối quan hệ phức tạp ví dụ như con riêng hay con rơi, vợ 2 vợ 3,…. >.< không biết phải đưa vào csdl như thế nào, còn nếu đưa vào thì chắc hẳn là phải tạo thêm một cây phả hệ khác có những dữ liệu giống nhau.

Loại csdl này dùng phổ biến những năm 70 thế kỷ trước , dữ liệu được lưu trữ vào băng từ truy cập rất nhanh. Nhưng rõ ràng là cần một mô hình quản lý csdl mới để giải quyết vấn đề dữ liệu trùng nhau và các mối quan hệ phức tạp.

The Network Database Model (Kiểu Hình Mạng)

CSDL hình mạng được phát triển nhằm giải quyết khó khăn của csdl hình cây. Cấu trúc của csdl được trình bày thông qua các nốt (node) và tập hợp (set).

Một nốt là một bộ các bảng ghi và một tập hợp là một mối quan hệ tìm được trong csdl hình mạng. Mối quan hệ giữa 2 nốt lần này là Mod và Member ( Đây là sự cải tiến từ mối quan hệ cha/con). Một tập hợp nốt có mối quan hệ 1 – nhiều, nghĩa là 1 Mod có danh sách quản lý nhiều Member, nhưng member trong một sub forum thì chỉ có một mod. Một nốt có thể được sếp vào một tập hợp khác, trong một mối quan hệ khác, tỉ dụ như box kia bác là mod tui, nhưng qua box tui thì có thể bác làm mem của tui ^^, hoặc một mình tui tham gia nhiều box.

Người dùng truy cập dữ liệu trong csdl mạng thông qua các tập hợp nhỏ thay vì truy cập từ gốc như csdl hình cây.

Cái hay của csdl mạng là truy cập dữ liệu nhanh, có thể tạo các câu truy vấn phức tạp. Nhưng cái dỏm của nó là người dùng phải hiểu rõ về cấu trúc của csdl để tìm ra một tập hợp nào cần dùng. Dỏm thêm một cái nữa là nếu bạn thay đổi cấu trúc csdl thì chương trình quản lý cũng phải thay đổi, các tham chiếu đến thành viên của cấu trúc cũ sẽ không phù hợp nữa rồi.

Bởi vì kiểu csdl mạng này còn mấy điểm dỏm to như cái bánh xe bò, thế là có một kiểu csdl mới ra đời. Kiểu Cơ Sở Dữ Liệu Quan Hệ .


Còn tiếp ....

[trantuananh24hg]

Bạn ạ! Một CSDL là một tập hợp của những dữ liệu được phân bổ, lưu trữ, thực hiện các thao tác truy vấn dựa trên một chuẩn nào đó, chuẩn này phải được hệ CSDL, tức RDBMS - Relationship Database Management System chấp nhận. Điều đó có nghĩa là khi ta bắt tay vào thực hiện công việc thiết kế CSDL thì ngoài những đánh giá về tổng thể, thì ta còn phải làm phân tích thiết kế hệ thống và những công việc liên quan khác tới mục đích chung.

Tuy nhiên, để hiểu được thế nào là một Designer, vai trò và công việc của một Designer, thì đó là một việc rất phức tạp. Một trong số những yêu cầu bắt buộc đối với một Designer là họ phải hiểu rõ họ đang thiết kế cái j, đang thiết kế cho ai và nhằm mục đích j. Nghe có vẻ rất chung chung, nhưng nếu có thời gian, ta nắm được chút ít kiến thức, mới có thể hiểu được công việc đầy nặng nhọc và vất vả này.
Ta tạm chia những người có liên quan tới công việc thiết kế, xử lý và quản trị dữ liệu như sau:

- Designer
- Application Developer
- Database Administrator
- Operation System Administrator

Sẽ rất dài để có thể nói rõ về vai trò và sự phân chia công việc cho từng nhân tố. Hy vọng rằng một lúc nào đó, có time rảnh rỗi, tôi sẽ viết một bài về vấn đề này.

P/S: 1 yếu tố rất đặc trưng tại VN: 1 người làm về CSDL lại bị yêu cầu biết quá nhiều về những cái khác ngoài chuyên môn chính của họ. 1 DB Admin mang tính chât quản lý và vận hành hệ thống RDBMS sao cho thật tốt, lại được yêu cầu phải hiểu biết về PL/SQL (một ngôn ngữ lập trình nằm trong Form Developer), phải vận hành tốt cả OS (điều này nghe như có vẻ có lý, tuy nhiên, nếu hiểu cặn cẽ, ta biết rằng RDBMS nằm ở tầng giữa OS và Application Form, tuy rằng sự hiểu biết về OS là điều bắt buộc đối với DB Administrator). Đó là ở VN, tuy nhiên, mặc định sự hiểu biết bắt buộc tất cả những thứ trên đối với 1 Designer, cho dù ở bất kỳ đâu (Lý do tôi vừa nêu ở trên) tuy rằng công việc của anh/chị ta không nhiều khi bắt buộc.

Tuning - hiểu giống như tối ưu hóa một hệ thống vận hành CSDL - RDBMS là sự bắt buộc đối với tất cả những người thực hiện công việc trên (có thể ngoại trừ OS Administrator), do đó, để thiết kế một hệ CSDL sao cho phù hợp với yêu cầu thực tế, vận hành tốt cả ở tầng dưới cùng - OS, tầng trên cùng - Application và tầng giữa DB Admin, sẽ phải có sự đồng bộ hóa trong kế hoạch xây dựng này.

Thân!